GÜVEN KURULUŞU NİTELENDİRMESİ IŞIĞINDA BANKALARIN HUKUKİ SORUMLULUĞU

 

GIRIŞ
I – KONUNUN TAKDİMİ
II – ÇALIŞMANIN KAPSAMI VE SINIRLARI

BİRİNCİ BÖLÜM

BANKALARIN HUKUKİ SORUIMLULUĞU YÖNÜNDEN GÜVEN KAVRAMI

I – HUKUKİ SORUMLULUĞA GENEL BAKIŞ
A – Genel Olarak Sorumluluk Kavramı
B – Bankaların Sorumluluğu İle İlgili Özellikler
1 – Sorumluluğun Kaynağı Açısından Bankaların Sorumluluğu
2 – Sorumluluğun Ölçüsü Açısından Bankaların Sorumluluğu

II – SORUMLULUĞA ETKİ EDEN BİR UNSUR OLARAK GÜVEN KAVRAMI VE GÜVEN İLKESİ
A – Güven Kavramı ve Hukuki İlişkilerde Ortaya Çıkışı
1 – Güven Kavramı
2 – Hukuki İlişkilerde Güvenin Boyutları
B – Güven İlkesi
1 – Güven İlkesinin Hukuki Dayanağı
2 – Güven İlkesinin Kapsamı ve Fonksiyonları

İKİNCİ BÖLÜM

BANKALARIN, HUKUKİ SORUMLULUKLARINA ETKİ EDEN YAPISAL ÖZELLİKLERİ
I – BANKALARIN TARİHİ TEMELLERİNDEN VE DEVLETLE İLİŞKİLERİNDEN KAYNAKLANAN ÖZELLİKLER

A – Bankalara Duyulan Güvenin Tarihî Temelleri
B – Devletin Bankacılık Sektörüne Bakış Açısındaki Özellikler
1 – Bankaların Tamamının Muteber Sayılması
2 – Sistemin İtibarının Korunması
3 – Banka Hukuku İle İlgili Mevzuattan Kaynaklanan Özellikler
4 – Özel Ceza Hükümleri Konulmuş Olması

II – MEVDUATI KORUYUCU VE MEVDUAT SAHİBİNİN GÜVENİNİ SAĞLAYICI DÜZENLEMELER YAPILMIŞ OLMASI
A – Genel Olarak Mevduat Kavramı
1 – Mevduatın Temel Nitelikleri
2 – Mevduatın Korunmasının Amacı ve Tarihi Gelişimi
B – Mevduatı Korumaya Yönelik Uygulamalar
1 – Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu
2 – Mevduatı Korumak Amacıyla Ayrılan Karşılıklar
3 – Vadeli Mevduatta Vade Def’inin Kullanılmaması Uygulaması
4 – Banka İşlemlerinde Geçersizlik Müeyyidesinin Kapsamının Daraltılması

III – BANKA İŞLETMESİNİN DİĞER TİCARİ İŞLETMELER VE TİCARET KANUNUNDA
DÜZENLENMİŞ ANONİM ORTAKLIKLARDAN FARKLI YÖNLERİNİN BULUNMASI

A – Temel Nitelikler Yönünden Farklar
1 – Sosyo-Ekonomik Statü Farkı ve Kamu Hizmeti Niteliği
2 – Bankaların Anonim Bir İşletme Olmaması
3 – Bankaların Kaydi Para İhdas Etme Yetkisine Sahip olması
4 – Ana Faaliyet Alanının İnhisar ve İmtiyaz Niteliği
B – Kuruluş Aşaması ve Mali Bünye ile İlgili Özellikler
1 – Banka İşletmesi İçin Özel İzin
2 – Güçlendirilmiş Sermaye Öngörülmesi ve Mali Bünyeye Özel İlgi Gösterilmesi
C – Bankaların İşleyişiyle İlgili Özellikler
1 – Yönetim ve Temsil Organlarının Güveni Sağlamaya Katkı Yapan Özellikleri
2 – Bankaların Kurucularında, Büyük Ortaklarında ve Yöneticilerinde Özel Vasıflar Aranması
3 – Banka Reklâmlarının Denetimine İlişkin Özel Kurallar
D – Güvenin Sağlanması Amacıyla Bankaların Denetlenmesi
E – Bankaların Sona Ermesi İle İlgili Özellikleri

IV – BANKACILIK MESLEĞİNE ÖZGÜ VE GÜVEN ARTIRICI İLKELER
A – Genel Olarak Meslek İlkeleri
B – Riskin Dağıtılması İlkesi (Güvenli Çalışma İlkesi)
1 – Bankaların Karşılaşabilecekleri Riskler
2 – Riskin Dağıtılması İçin Öngörülen Sınırlamalar
C – Teminata Dayalı İşlem İlkesi
D – Kamunun Aydınlatılması İlkesi

V – ÖZEL USUL KURALLARI VE TAKİP YOLLARI ÖNGÖRÜLMÜŞ OLMASI
A – Kanunlarda Yer Alan Özel Hükümler
B – Banka Kayıtlarının Geçerliliğiyle İlgili Delil Sözleşmeleri
C – İspat Yükü ve Yöntemi İle İlgili Özel Uygulamalar
D – Cebri İcra İle İlgili Özel Uygulamalar

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BANKALARIN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN, BANKAYA DUYULAN ÖZEL GÜVEN YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

I – ÖZEL GÜVEN YÖNÜNDEN BANKALARIN SORUMLULUĞUNA GENEL BAKIŞ
A – Bankaların Hukuki Sorumluluğunun Kaynakları
1 – Kanunlarda Yer Alan Hükümler
2 – Bankacılık Örf ve Adetleri
3 – Sözleşme hükümleri
B – Bankaların Hukuki Sorumluluğunun Güven Nedeniyle Ağırlaşması
1 – Genel Olarak Sözleşmelerde Güven Unsuru
2 – Bankacılık İlişkilerinde Güven Unsuru ve Sorumluluğa Etkisi
C – Bankanın Sorumluluğunun Ağırlaşmasının Müşterinin Sorumluluğuna Etkisi: Sorumluluğun Hafiflemesi
1 – Genel Olarak
2 – Müşterinin Ekonomik Konumu ve Sorumluluğuna Etkisi

II – BANKALARIN, SÖZLEŞMESEL NİTELİK TAŞIMAYAN İŞ İLİŞKİLERİNDEN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUKLARI
A – Genel Olarak
B – Bankaların İş İlişkilerinden Sorumluluk Doğacağını Öngören Teoriler
1 – Asli Edimi Bulunmayan Kanuni Borç İlişkisi Teorisi
2 – Genel Banka Sözleşmesi Teorisi
C – Bankanın Sorumluluğunda İlliyet Bağının Genişlemesi

III – BANKALARIN SÖZLEŞMEDEN DOĞAN SORUMLULUKLARI VE BU SORUMLULUĞUNUN KAPSAMININ GÜVEN NEDENİYLE GENİŞLEMESİ
A – Müzakere Aşamasında Verilen Zarardan (Culpa in Contrahendo) Sorumluluk
B – İfa Aşamasından Sorumluluğun Ağırlaşması
C – Haksız Fiil Sorumluluğu ve Sözleşme Sorumluluğu Ayrımında Banka Aleyhine Değişiklik
D – Yan Yükümlerin Artması: Mevcut Ve Gelecekteki Müşterilere Ayrıntılı Bilgi Verme Yükümü

IV – BANKANIN ÖZEN BORCUNUN ÖZEL GÜVEN NEDENİYLE AĞIRLAŞMASI
A – Özen Borcunun Ölçüsü Olarak Kusur Kavramı
1 – Genel olarak
2 – Özen Borcunun Kapsamının Belirlenmesi
3 – Kusurun Sınıflandırılmasının Amaçları
4 – Kusurun Objektifleştirilmesi Ve Özen Borcunun Ölçüsünde Yeni Gelişmeler
5 – Kusursuz Sorumluluk Yönünde Yeni Gelişmeler
B – Bankanın Özen Borcunun Ağırlaştırılması
1 – Bankaların Vasıflı Tacir Olmasının Özen Borcu İle İlgisi
2 – Basiretli Tacir Gibi Davranma Yükümünün Ağırlaşması

V – BANKALARIN SÖZLEŞMELE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN MÜŞTERİ LEHİNE SINIRLANDIRILMASI
A – Genel Olarak Sözleşme Özgürlüğü Kavramı ve Sınırlandırmanın Sebepleri
B – Sorumluluğu Kısıtlayan Veya Kaldıran Kayıtların Geçerliliğiyle İlgili Sınırlamalar (BK. 99/2 ve 100/3)
1 – Genel Olarak
2- Borçlunun Kendi Fiilinden Sorumluluğuyla İlgili Emredici Hükümler
3 – Borçlunun, Yardımcılarının Fiilinden Sorumluluğu İle İlgili Emredici Hükümler
4 – Bizzat Borçlu – Yardımcı Şahıs Ayrımının Bankalar Yönünden Yetersizliği
C – Diğer Kayıtların Geçerlilik Şartları
D – Hakimin Sözleşmeye Müdahalesi
1 – Genel Olarak
2 – Bankacılık Alanında Hakimin Sözleşmeye Müdahalesi

VI – BANKALARIN GENEL İŞLEM ŞARTLARI VE BUNLARIN DENETLENMESİNDEKİ ÖZELLİKLER
A – Sözleşme Özgürlüğü ve Genel İşlem Şartları
1 – Sözleşme Özgürlüğünün Temelleri
2 – Sözleşme Özgürlüğüne Zarar Verici Bir Gelişme Olarak Genel İşlem Şartları
B – Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi İle İlgili Genel Bilgiler
C – Bankaların Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi

VII – PERSONELİN EYLEM VE İŞLEMLERİNDEN BANKANIN SORUMLULUĞUNUN KAPSAMI VE BUNUN MÜŞTERİ LEHİNE DEĞİŞMESİ
A – Vasıflı Personel Çalıştırma Yükümlülüğü ve Personelden Sorumluluk
B – Temsilcilerinin Faaliyetlerinden Bankanın Sorumluluğu
1 – Bankayı Sorumluluk Altına Sokabilen Kişilerin Genel Durumu
2 – Banka Temsilcilerinin Hukuki Durumunun Değerlendirilmesi
C – Bankaların Temsilinin Hukuki Görünüş Teorisi Kapsamında Değerlendirilmesi
1 – Genel Olarak Hukuki Görünüş Teorisi
2 – Tescile Tabi Yetki Sınırlamalarında Teorinin Uygulanması
3 – Tescile Tabi Olmayan Yetki Sınırlamalarında Teorinin Uygulanması
4 – Banka Yöneticisi ya da Görevlisinin Yetki Dışı İşlemi Nedeniyle Bankanın Sorumluluğu

VIII – ÖZEL GÜVENİN BANKALARIN SIR SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE ETKİSİ
A – Yükümlülüğün Sebebi
B – Yükümlülüğün Kaynakları
C – Sorumluluğun Kapsamı

IX – BANKALARIN, PARA BORCUNU İFADA GECİKME NEDENİYLE SORUMLULUKLARI
X – BANKANIN SORUMLULUĞUNUN HAFİFLEDİĞİ İSTİSNAİ HALLER

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

BANKALARIN HUKUKİ SORUMLULUKLARININ BAZI BANKACILIK İŞLEMLERİ YÖNÜNDEN ÖZELLİKLE İNCELENMESİ
I – GENEL OLARAK
II – ÇEK MUHATABI OLARAK BANKANIN SORUMLULUĞU

A – Bankaya Duyulan Güvenin Çeke Yansımaları
1 – Genel Olarak
2 – Karşılığına Bakılmaksızın Ödenecek Miktar
3 – Banka Çeki
4 – Çekte Banka Garantisi
5 – Çek Benzeri Uygulamalar
B – Bankanın Basiretli Davranma Yükümlülüğü
1 – Özen Ölçüsünün Kaynakları
2 – Özenin Ölçüsü
3 – Banka Lehine Sorumsuzluk Kayıtları
C – Çekin Güvenilirliği İçin Özel Kurum: Merkez Bankası

III – KREDİ İŞLEMLERİNDEN DOĞAN SORUMLULUK
A – Genel Olarak
B – Bankanın Yetkilerini Kötüye Kullanmayacağına Duyulan Güvenden Doğan Sorumluluğu
1 – Bankanın Fesih Yetkisi
2 – Faiz Oranlarının Tek Yanlı Belirlenmesi ve Değiştirilmesiyle İlgili Yetkiler
3 – Kredi Sözleşmesinden Kaynaklanan Diğer Yetkiler
C – Güven Aktarması: Kredi Alanın Bundan İtibar Sağlaması

IV – GARANTİ İŞLEMLERİNDE SORUMLULUK
V – AKREDİTİF İŞLEMLERİNDE SORUMLULUK

A – Akreditifin Hukuki Niteliği
B – Uygulanacak Hükümlerin Özelliği
C – Akreditif İşleminde Bankanın Özen Borcu
D – Sorumsuzluk Kayıtlarının Geçerliliği

VI – DANIŞMANLIK VE İSTİHBARAT HİZMETLERİNDE SORUMLULUK
A – Danışmanlık ve İstihbarat Hizmetlerinin Bankalarla İlgisi
1 – Genel Olarak
2 – Danışmanlık ve İstihbarat Hizmetlerinin Hukuki Mahiyeti
B – Sorumsuzluk Kayıtlarının Geçerliliği Sorunu
C – Bankalar Arası İstihbarat ve Örgütü

VII – KİRALIK KASA VE BENZERİ TEVDİ İŞLEMLERİNDE SORUMLULUK
A – Kiralık Kasa Faaliyeti
B – Kapalı Tevdi İşlemleri
C – Açık Tevdi İşlemleri

XIII – SERMAYE PİYASASI FAALİYETLERİNDEN DOĞAN SORUMLULUK
A – Bankaların Sermaye Piyasasındaki Konumu ve Rolü
B – Aracılık Faaliyetine Uygulanacak Hükümler

IX – ARACILIK FAALİYETLERİNDEN DOĞAN
SORUMLULUK

A – Tahsil İşlemlerinde Aracılık
B – Havale İşlemlerinde Aracılık
C – Belge Karşılığı Ödeme Aracılığı
D – Zorunlu Hesaptan Ödeme Aracılığı

SONUÇ